پژوهش جدید: افزایش چشمگیر دوری داوطلبانهٔ نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی

پدر و مادرها این قدر دست‌دست کردند یا ماندند که با غرق شدن بچه‌های خود در گوشی و دیگر وسایل الکترونیکی چه کار کنند که بچه‌ها خود دست به کار شده‌اند.

بر اساس یک پژوهش جدید، در سه سال گذشته بر تعداد نوجوانان و جوانانی که خودخواسته این وسایل را برای مدتی کنار می‌گذارند تا استراحتی کنند و به مغز و اعصاب خود هم استراحت بدهند به شکل چشمگیری افزوده شده است.

عمر شبکه‌های اجتماعی و وسایل الکترونیکی که دسترسی به این شبکه‌ها را میسر می‌کنند هنوز به نیم‌قرن هم نرسیده است، اما تقریبا از همان سال‌های آغازین همه متوجه شیفتگی کودکان به این پدیده‌های جدید شدند.

خیلی زود پژوهشگران از بروز اعتیاد و مشکلات روانی در کودکان و دیگر مسائل اجتماعی چون سوء‌استفاده جنسی از آن‌ها در فضای مجازی حرف زدند، اما هیچ کس نتوانست راه‌حل قطعی برای مبارزه با این مشکلات به والدین نشان دهد.

دولت‌ها هم پا پیش گذاشتند تا شاید از بار این مشکل بکاهند. پارلمان استرالیا در پاییز پارسال استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای کودکان زیر ۱۶ سال را ممنوع کرد. اما در همان زمان صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف) در استرالیا هشدار داد که این قانون راه‌حل نهایی برای آسیب‌های آنلاین نیست و ممکن است کودکان را به فضاهای «پنهان و غیرقانونی» آنلاین سوق دهد.

حال پژوهشی تازه که در ۱۸ کشور انجام شده نشان می‌دهد که کودکان خود دست به کار شده‌اند و به جای اتکا به پدر و مادرها خود داوطلبانه گوشی و شبکه‌های اجتماعی را دست‌کم برای مدتی کنار می‌گذارند تا سلامت روان‌شان را حفظ کنند.

بر اساس تحقیق کمپانی پژوهش مخاطب با عنوان «جی‌دبلیوآی» که با نظرسنجی از ۲۰ هزار کودک و نوجوان و والدین آن‌ها در ۱۸ کشور انجام شده، در سه سال گذشته تعداد نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ ساله‌ که به خود از گوشی و آی‌پد استراحت می‌دهند بین ۱۸ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است.

این تحقیق نشان می‌دهد کودکان برای این‌که سلامت ذهن و روان خود را حفظ کنند به راه‌های مختلفی برای مدیریت زندگی آنلاین روی آورده‌اند، از جمله دوری موقتی از شبکه‌های اجتماعی، پرت کردن حواس خود از نکات منفی در فضای مجازی و گشتن به دنبال تجربه‌های مثبت و در برخی از موارد کنار گذاشتن مطلق شبکه‌های اجتماعی.

به عقیدهٔ پروفسور سونیا لیوینگستون، مدیر مرکز آینده دیجیتال برای کودکان در دانشگاه ال‌اس‌ای، بچه‌ها از پدر و مادرها و رسانه‌ها و همین طور تجارب شخصی‌شان «پیام را گرفته‌اند که شبکه‌های اجتماعی هم زیادی‌اش خوب نیست».

یافته‌های این تحقیق تازه تأییدی است بر نتایج دست‌کم دو تحقیق دیگر که در یکی دو سال گذشته انجام شده است.

در این زمینه، روزنامهٔ بریتانیایی «گاردین» به یک تحقیق موسسهٔ رسانه‌ای آفکام در سال ۲۰۲۴ اشاره می‌کند؛ حاکی از این که یک‌سوم کودکان هشت تا ۱۷ ساله بر این عقیده‌اند که سرشان زیادی در گوشی است.

در همین سال یک تحقیق دیگر نشان داد که ۴۷ درصد از افراد ۱۶ تا ۲۴ ساله خود عمداً نوتیف شبکه‌های اجتماعی را خاموش می‌کنند. این رقم در سال ۲۰۲۳ تنها ۴۰ درصد بود، و در بزرگسالان تنها ۲۸ درصد به این کار متوسل می‌شوند.

روزنامه گاردین ماه گذشته خبر از تحقیقی داد که بر اساس آن تقریبا نیمی از جوانان گفته بودند ترجیح می‌دهند در دنیایی «بدون اینترنت» زندگی کنند.

دنیای بدون اینترنت دیگر ممکن نیست، اما حال شاید همین انسان‌هایی که در دنیای اینترنت به دنیا آمده و بالیده‌اند،‌ با آن که دنیای بدون اینترنت را ندیده‌اند، بتوانند راه به دست گرفتن افسار زندگی از فضای مجازی را بیابند.